لوسمی میلوئید مزمن CML

سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌های بدن شروع به تکثیر بیش از حد و خارج از کنترل می‌کنند. سلول‌ها تقریباً در هر قسمت از بدن می‌توانند به سرطان تبدیل شوند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. لوسمی میلوئید مزمن (لوسمی میلوئید مزمن CML) همچنین به عنوان لوسمی میلوژن مزمن شناخته می‌شود، یک نوع سرطان خون است که در سلول‌های خون ساز خاصی در مغز استخوان شروع می‌شود.

در لوسمی میلوئید مزمن CML، یک تغییر ژنتیکی در نسخه اولیه (نابالغ) سلول‌های میلوئید یعنی سلول‌هایی که گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و بسیاری از انواع گلبول‌های سفید (به جز لنفوسیت‌ها) را می‌سازند، رخ می‌دهد. این تغییر یک ژن غیر طبیعی به نام BCR-ABL را تشکیل می‌دهد که سلول را به سلول لوسمی میلوئید مزمن CML تبدیل می‌کند. سلول‌های سرطان خون رشد کرده و تقسیم می‌شوند، در مغز استخوان جمع می‌شوند و به خون می‌ریزند. با گذشت زمان، سلول‌ها می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن از جمله طحال نیز مستقر شوند. لوسمی میلوئید مزمن CML یک لوسمی نسبتاً آهسته است، اما می‌تواند به یک لوسمی حاد با رشد سریع تبدیل شود که درمان آن سخت است.

لوسمی میلوئید مزمن CML بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما به‌ندرت در کودکان نیز دیده شده است و به طور کلی درمان آنها مانند بزرگسالان است.

 

سرطان خون یا لوسمی چیست؟ + انواع سرطان خون

لوسمی سرطانی است که در سلول‌های خون ساز مغز استخوان شروع می‌شود. وقتی یکی از این سلول‌ها تغییر می‌کند و تبدیل به سلول لوسمی می‌شود، دیگر آن‌طور که باید بالغ نمی‌شود. اغلب، برای ساختن سلول‌های جدید سریع‌تر از حد معمول تقسیم می‌شود. سلول‌های لوسمی نیز زمانی که باید بمیرند، نمی‌میرند. آنها در مغز استخوان انباشته می‌شوند و سلول‌های طبیعی را از بین می‌برند. در برخی مواقع، سلول‌های لوسمی مغز استخوان را ترک می‌کنند و به جریان خون می‌ریزند و اغلب باعث افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون (WBCs) در خون می‌شوند. سلول‌های لوسمی وقتی وارد خون می‌شوند می‌توانند به سایر اندام‌ها گسترش پیدا کنند، جایی که می‌توانند سلول‌های دیگر بدن را از عملکرد درست جلوگیری کنند.

سرطان خون با انواع دیگر سرطان که در اندام‌هایی مانند ریه، روده بزرگ یا سینه شروع می‌شود و سپس به مغز استخوان گسترش می‌یابد، متفاوت است. سرطان‌هایی که از قسمت دیگری از بدن شروع می‌شوند و سپس به مغز استخوان گسترش می‌یابند، سرطان خون نیستند و در واقع به آنها متاستاز استخوان می‌گوییم.

همه لوسمی‌ها یکسان نیستند. دانستن نوع خاص لوسمی به پزشکان کمک می‌کند تا چشم‌انداز هر بیمار را بهتر پیش‌بینی کرده و بهترین درمان را برنامه‌ریزی کنند.

بر اساس حاد یا مزمن بودن و میلوئید یا لنفوسیتی، ۴ نوع اصلی سرطان خون وجود دارد:

1. لوسمی حاد میلوئیدی (یا میلوژن) (AML)
2. لوسمی میلوئیدی مزمن (یا میلوژن) (CML)
3. لوسمی لنفوسیتی حاد (یا لنفوبلاستیک) (ALL)
4. لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

لوسمی لنفوسیتی مزمن (لوسمی لنفوسیتی CLL) شایع‌ترین لوسمی در بزرگسالان است. این نوع سرطان در سلول‌هایی شروع می‌شود که به گلبول‌های سفید خاصی به نام لنفوسیت‌ها در مغز استخوان تبدیل می‌شوند. سلول‌های سرطانی (لوسمی) از مغز استخوان شروع می‌شوند اما سپس وارد خون می‌شوند.

در لوسمی لنفوسیتی CLL، سلول‌های لوسمی اغلب به‌آرامی ساخته می‌شوند. بسیاری از افراد حداقل برای چند سال هیچ علامتی ندارند. اما با گذشت زمان، سلول‌ها رشد می‌کنند و به سایر قسمت‌های بدن از جمله غدد لنفاوی، کبد و طحال گسترش می‌یابند.

 

لوسمی مزمن چیست؟

لوسمی حاد acute یا مزمن chronic  در واقع به این معناست که بیشتر سلول‌های غیرطبیعی، نابالغ (و بیشتر شبیه سلول‌های بنیادی) یا بالغ (و بیشتر شبیه گلبول‌های سفید خون طبیعی) هستند.

در لوسمی مزمن، سلول‌ها تا حدی بالغ می‌شوند اما نه به طور کامل؛ این سلول‌ها ممکن است نسبتاً طبیعی به نظر برسند، اما مانند گلبول‌های سفید معمولی با عفونت مبارزه نمی‌کنند. سلول‌های لوسمی نیز طولانی‌تر از سلول‌های طبیعی عمر می‌کنند، ساخته می‌شوند و سلول‌های طبیعی در مغز استخوان را از بین می‌برند. لوسمی‌های مزمن ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا علائم خود را ظاهر کنند و بیشتر افراد می‌توانند سال‌ها بدون فهمیدن بیماری خود، زندگی کنند. اما درمان لوسمی‌های مزمن به طور کلی سخت‌تر از لوسمی‌های حاد است.

 

درباره لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) بیشتر بدانید!

اینکه سرطان خون میلوئیدی myeloid یا لنفوسیتی lymphocytic است بستگی به این دارد که سرطان در کدام سلول‌های مغز استخوان شروع می‌شود.

لوسمی‌های میلوئیدی (همچنین به عنوان لوسمی‌های میلوسیتی، میلوژن یا غیرلنفوسیتی شناخته می‌شوند) در سلول‌های میلوئید اولیه شروع می‌شوند؛ یعنی سلول‌هایی که تبدیل به گلبول‌های سفید خون (به غیر از لنفوسیت‌ها)، گلبول‌های قرمز خون یا سلول‌های پلاکت‌ساز (مگاکاریوسیت‌ها) می‌شوند.

لوسمی لنفوسیتی (همچنین به عنوان لوسمی‌های لنفوئیدی یا لنفوبلاستیک شناخته می‌شود) در سلول‌هایی شروع می‌شود که تبدیل به لنفوسیت می‌شوند.

 

لوسمی میلوئیدی مزمن چقدر شایع است؟

لوسمی میلوئید مزمن CML نسبتاً رایج است. از هر ۵۶۵ نفر در ایالات متحده یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. لوسمی میلوئید مزمن حدود ۱۵ درصد از انواع لوسمی را تشکیل می‌دهد. CML ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما معمولاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 

 CML با چه سرعتی پیشرفت می‌کند یا بدتر می‌شود؟

مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا علائم CML بدتر شود. بیمار به طور معمول می‌تواند سال‌ها قبل از اینکه متوجه علائم شود، به این بیماری مبتلا باشد. بسیاری از افراد پس از اینکه نتایج آزمایش خون معمولی، تعداد غیرعادی سلول‌های خونی را نشان می‌دهد، متوجه می‌شوند که CML دارند. درمان سریع از بدتر شدن و پیشرفت لوسمی میلوئید مزمن CML جلوگیری می‌کند. بدون درمان، لوسمی میلوئید مزمن می‌تواند در عرض سه تا چهار سال به یک بیماری تهدیدکننده و مهلک تبدیل شود.

 

علائم لوسمی میلوئید مزمن CML چیست؟

علائم لوسمی میلوئید مزمن خفیف هستند و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. علائم شایع لوسمی میلوئید مزمن CML ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. خستگی یا ضعف
2. تنگی نفس
3. تب
4. عرق شبانه
5. کاهش وزن بی‌دلیل
6. تورم یا ناراحتی شکم در قسمت بالای سمت چپ شکم، جایی که می‌توانید طحال خود را پیدا کنید.
7. احساس سیری بدون غذا خوردن

 

چه چیزی باعث لوسمی میلوئید مزمن می‌شود؟

افراد مبتلا به لوسمی میلوئید مزمن CML دارای یک جهش ژنتیکی اکتسابی یا تغییر در سلول‌های بنیادی میلوئیدی هستند که در مغز استخوان آنها رشد می‌کند. جهش‌های اکتسابی در بدو تولد وجود ندارند و چیزی نیستند که بیمار آنها را به ارث برده باشد؛ این جهش‌های اکتسابی در طول زندگی اتفاق می‌افتد.

در جهش‌های ژنتیکی، ژن‌های جهش‌یافته یا تغییر یافته به سلول‌ها دستورالعمل‌های جدیدی در مورد آنچه باید انجام دهند، می‌دهند. در این مورد، جهش یک ژن جدید به نام BCR-ABL ایجاد می‌کند. ژن جدید باعث ایجاد زنجیره‌ای از رویدادهای زیر می‌شود که منجر به لوسمی میلوئید مزمن می‌شود:

1. ژن BCR-ABL دستورالعمل‌های جدیدی به سلول‌های بنیادی میلوئیدی می‌دهد.
2. سلول‌های بنیادی یک نسخه غیر طبیعی از آنزیم‌های تیروزین کیناز می‌سازند.
3. این آنزیم‌ها به مدیریت رشد سلولی کمک می‌کنند. آنها مانند کلیدهای “روشن” و “خاموش” عمل می‌کنند.
4. آنزیم‌های غیر طبیعی تیروزین کیناز کلید خاموش ندارند.
5. بدون کلید خاموش، سلول‌های بنیادی میلوئیدی در مغز استخوان شما به طور غیرقابل‌کنترلی تقسیم و تکثیر می‌شوند.
6. با گذشت زمان، سلول‌های بنیادی میلوئید غیرطبیعی در مغز استخوان شروع به تقسیم و تکثیر غیر قابل کنترل می‌کنند و مقادیر غیرعادی زیادی از گلبول‌های سفید نابالغ (بلاست) ایجاد می‌کنند.
7. در نهایت، این سلول‌ها در مغز استخوان جمع می‌شوند و ساختن گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را برای مغز استخوانتان سخت می‌کنند. ممکن است بیمار دارای گلبول‌های قرمز کمتر، پلاکت کمتر و همچنین گلبول‌های سفید غیر طبیعی داشته باشد.

 

افراد مبتلا به CML ممکن است دچار موارد زیر شوند:

کم خونی. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که فرد گلبول‌های قرمز کافی ندارد.

طحال بزرگ شده (اسپلنو مگالی)

 

آیا CML می‌تواند منجر به انواع دیگر سرطان شود؟

بله! افراد مبتلا به لوسمی میلوئید مزمنCML ممکن است خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان (سرطان دوم) را افزایش دهند. یک مطالعه اخیر نشان داد که حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به لوسمی میلوئیدی مزمن به سرطان‌های دوم مبتلا شدند، از جمله:

1. سرطان روده کوچک
2. سرطان تیروئید
3. سرطان معده
4. سرطان ریه
5. سرطان پروستات

 

تشخیص لوسمی میلوئید مزمن CML

پزشک ممکن است در صورت داشتن نتایج غیرعادی آزمایش خون، مشکوک به لوسمی میلوئید مزمن CML باشد. اما آنها در واقع CML را با آزمایش‌های کروموزوم یا ژنتیکی که تغییرات یا جهش‌های ژنتیکی را مشخص می‌کند، تشخیص می‌دهند. آزمایشات رایج تشخیص لوسمی میلوئید مزمن عبارت‌اند از:

• شمارش کامل خون (CBC): پزشکان ممکن است سطوح بالای گلبول‌های سفید خون یا سطوح پایین گلبول‌های قرمز را بررسی کنند.
• آسپیراسیون مغز استخوان یا بیوپسی مغز استخوان: پزشکان نمونه‌های کوچکی از مایع یا بافت را برای آزمایشات ژنتیکی می‌گیرند. یک آسیب‌شناس پزشکی آزمایش‌هایی را برای تجزیه و تحلیل ساختار ژنتیکی سلول‌های غیر طبیعی انجام می‌دهد.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): متخصصان از این آزمایش برای تعیین اینکه آیا لوسمی میلوئید مزمن CML بر سایر قسمت‌های بدن شما تأثیر می‌گذارد یا خیر استفاده می‌کنند.
• سونوگرافی: این آزمایش برای تعیین اینکه آیا طحال بیمار بزرگ‌تر از حد طبیعی است انجام می‌شود. بزرگ شدن طحال یکی از علائم لوسمی میلوئید مزمن CML است.

 

مراحل لوسمی میلوئید مزمن CML چیست؟

بر خلاف بسیاری از انواع سرطان، پزشکان متخصص لوسمی میلوئید مزمن را با مراحل سرطان مشخص نمی‌کنند. آنها CML را در یکی از چهار مرحله توصیف می‌کنند:

1. لوسمی میلوئید مزمن: اصطلاح “مزمن” اغلب به این معنی است که بیمار یک بیماری طولانی‌مدت دارد. در CML، این اصطلاح به درصد بلاست ها (گلبول‌های سفید نابالغ) در مغز استخوان و خون اشاره دارد. در CML بلاست ها حدود ۱۰ درصد از سلول‌های خون و مغز استخوان را تشکیل می‌دهند.
2. لوسمی میلوئید مزمن تسریع شده: در این مرحله، بلاست ها ۱۰ تا ۱۹ درصد سلول‌های خون یا مغز استخوان بیمار را تشکیل می‌دهند. پزشکان برای تشخیص این حالت ممکن است به دنبال بازوفیل باشند. بازوفیل ها گلبول‌های سفیدی هستند که آنزیم هایی را برای بهبود جریان خون و جلوگیری از لخته شدن خون آزاد می‌کنند. اگر بیمار لوسمی میلوئید CML دارد، ممکن است سطح بازوفیل آن افزایش یابد.
3. انفجار (بحران انفجار) CML: انفجار لوسمی میلوئید مزمن CML می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. در بلاست لوسمی میلوئید مزمن CML، آزمایش‌ها نشان می‌دهند که بلاست‌ها ۲۰ درصد یا بیشتر از سلول‌های مغز استخوان یا خون بیمار را تشکیل می‌دهند. اکثر افراد مبتلا به لوسمی میلوئید در فاز بلاست علائم بسیار قابل توجهی مانند خستگی شدید، تب، کاهش وزن و تنگی نفس دارند.
4. CML مقاوم: لوسمی میلوئید مزمن در صورتی که پس از درمان عود کند یا به درمان پاسخ ندهد، از نوع مقاوم نامیده می‌شود.

 

مدیریت و درمان لوسمی میلوئید CML

پزشکان متخصص معمولاً فاز مزمن لوسمی میلوئید CML را با مهارکننده های تیروزین کیناز (TKIs) درمان می‌کنند. TKI ها نوعی درمان هدفمند هستند. در این نوع از سرطان خون، هدف آنزیم‌های غیر طبیعی BCR-ABL هستند که اجازه می‌دهند گلبول‌های سفید غیرطبیعی تقسیم و تکثیر غیر قابل کنترل شوند. TKI ها آنزیم‌ها را مسدود می‌کنند تا سلول‌های CML شروع به مردن کنند.

قبل از TKI، تنها حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری پنج سال پس از تشخیص زنده بودند و این راه درمان، نتیجه را به طور کلی تغییر داد.

TKIs لوسمی میلوئیدی مزمن را بهبود می بخشد. (بهبود به این معنی است که بیمار علائم CML را ندارد و آزمایش‌ها نشانه‌های بیماری را پیدا نمی‌کنند.) اکثر افراد تا پایان عمر از TKI استفاده می‌کنند. با این حال، مطالعات اخیر نشان می‌دهد که لوسمی میلوئید مزمن CML حتی پس از اینکه افراد مصرف TKI را متوقف کنند، در حال بهبودی و بدون عود باقی می ماند. TKIهای رایج برای درمان لوسمی میلوئید فاز مزمن عبارت‌اند از:

• ایماتینیب
• داساتینیب
• نیلوتینیب
• بوسوتینیب
• پوناتینیب
• آسسیمینیب

 

عوارض جانبی TKI چیست؟

عوارض جانبی بر اساس TKI خاص متفاوت است اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

دل درد

خستگی

اسهال

گرفتگی عضلات

ادم

پلورال افیوژن (جمع شدن مایع در اطراف ریه ها)

پانکراتیت

آسیب به کبد

تعداد گلبول‌های سفید و پلاکت خون کمتر از حد طبیعی

 

سایر راه های درمان لوسمی میلوئید مزمن CML چیست؟

اگر TKI ها موثر نباشند، ارائه دهندگان ممکن است از شیمی درمانی همراه یا به جای TKI استفاده کنند.

 

آیا لوسمی میلوئید مزمن CML قابل درمان است؟

در حال حاضر، پیوند سلول‌های بنیادی آلوژنیک تنها راه برای “درمان” لوسمی میلوئید مزمن است. پیوند سلول‌های بنیادی آلوژنیک از سلول‌های بنیادی اهدایی استفاده می‌کند. این یک درمان پزشکی پیچیده است و عوارض جانبی آن جدی تر از عوارض جانبی درمان هدفمند است.

 

طول عمر افراد مبتلا به لوسمی میلوئید مزمن CML چقدر است؟

به طور کلی، ۹۰٪ از افراد مبتلا به CML پنج سال پس از تشخیص زنده هستند. (قبل از TKI، تنها ۲۲% از افراد مبتلا به لوسمی میلوئید مزمن CML تا پنج سال زنده بودند.)