سرطان تخمدان

سرطان تخمدان زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های غیرطبیعی در تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ رشد کرده و خارج از کنترل تکثیر می‌شوند. تشخیص سرطان تخمدان گاهی اوقات دشوار است زیرا علائم آن اغلب تا مراحل پیشرفته ظاهر نمی‌شوند.

چه کسانی به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند؟

سرطان تخمدان زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در بومیان آمریکا و سفیدپوستان نسبت به افرادی که سیاه‌پوست، اسپانیایی‌تبار یا آسیایی هستند کمی شایع‌تر است. سرطان تخمدان ۱ درصد از کل موارد سرطان جدید در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد، خطر ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی تقریباً ۱ در ۷۸ است.

علائم سرطان تخمدان چیست؟

سرطان تخمدان ممکن است علائم و نشانه‌های متعددی را ایجاد کند. البته این علائم در صورت گسترش بیماری بیشتر خود را نشان می‌دهند، اما ممکن است سرطان تخمدان در مراحل اولیه نیز باعث بروز علائم شود. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:

نفخ
درد لگن یا شکم (شکم)
مشکل در خوردن یا احساس سیری سریع
تکرر ادرار
اگر بیش از ۱۲ بار در ماه این علائم را داشتید، به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم مشکل را پیدا کرده و درمان کنید.

سایر علائم سرطان تخمدان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

خستگی شدید
ناراحتی معده
کمر درد
درد هنگام رابطه جنسی
یبوست
تغییرات در قاعدگی زنان، مانند خونریزی شدیدتر از خونریزی طبیعی یا نامنظم
تورم شکم همراه با کاهش وزن

چه چیزی باعث سرطان تخمدان می شود؟

علت دقیق سرطان تخمدان هنوز مشخص نیست. اما برخی از افراد در معرض خطر بالاتر برای ابتلا به این بیماری هستند. عوامل خطر سرطان تخمدان عبارت‌اند از:

سن بالای ۶۰ سال

چاقی

سابقه خانوادگی سرطان تخمدان

هرگز باردار نشدن

اندومتریوز

همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد.

سرطان تخمدان چگونه متاستاز می‌کند؟

اگر سرطان تخمدان گسترش یابد، معمولاً متاستاز را از لگن به غدد لنفاوی، شکم، روده، معده، قفسه سینه یا کبد انجام می‌دهد.

سرطان تخمدان چگونه تشخیص داده می شود؟

علی‌رغم سال‌ها تحقیق، کارشناسان هنوز به یک آزمایش غربالگری موفق برای سرطان تخمدان نرسیده‌اند؛ به همین دلیل، تشخیص این بیماری در مراحل اولیه اغلب دشوار است.

اگر پزشک مشکوک به سرطان تخمدان باشد، در مورد علائم بیمار می‌پرسد و معاینه لگن را انجام می‌دهد. در طول معاینه، آنها هرگونه رشد غیرطبیعی یا بزرگ شدن اندام را بررسی می‌کنند.

پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را نیز برای تشخیص سرطان تخمدان توصیه کند:

تست‌های تصویربرداری

سونوگرافی لگن

MRI تصویربرداری رزونانس مغناطیسی

سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)

اسکن PET

آزمایشات خون: سطوح بالای CA-125 در خون می‌تواند نشانه سرطان باشد.

جراحی: پزشکان می‌توانند سرطان تخمدان را در طول جراحی تشخیص دهند.

لاپاراسکوپی: در طول جراحی لاپاراسکوپی، جراح یک دوربین نازک (لاپاراسکوپ) را از طریق یک برش کوچک ایجاد شده در شکم قرار می‌دهد. با استفاده از اسکوپ به عنوان راهنما، همراه با پورت‌های اضافی برای نگه‌داشتن ابزار، جراح می‌تواند سرطان را ارزیابی کند، بیوپسی‌های مرحله‌بندی انجام دهد و در برخی شرایط، تومورهای تخمدان را حذف کند.

مرحله‌بندی سرطان تخمدان

پس از تشخیص سرطان تخمدان در یک زن، پزشکان سعی می‌کنند بفهمند که آیا این سرطان گسترش یافته است یا خیر، و اگر چنین است، تا چه حد است. این فرایند مرحله‌بندی نامیده می شود. مرحله سرطان، میزان سرطان در بدن را توصیف می‌کند. این به تعیین اینکه سرطان چقدر جدی است و بهترین روش درمان آن کمک می‌کند. پزشکان همچنین هنگام صحبت در مورد آمار بقا از مرحله سرطان استفاده می‌کنند.

مراحل سرطان تخمدان از مرحله I (1) تا IV (4) متغیر است. تعداد بالاتر، مانند مرحله IV، به معنای گسترش بیشتر سرطان است.

یکی از اهداف جراحی سرطان تخمدان، نمونه‌برداری از بافت برای تشخیص و مرحله‌بندی است. برای مرحله‌بندی سرطان، نمونه‌هایی از بافت‌ها از قسمت‌های مختلف لگن و شکم گرفته می شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مرحله چگونه تعیین می شود؟

۲ سیستم مورد استفاده برای مرحله‌بندی سرطان تخمدان، سیستم FIGO (فدراسیون بین المللی زنان و زایمان) و سیستم مرحله‌بندی AJCC (کمیته مشترک آمریکایی سرطان) هر دوی آنها از ۳ عامل برای مرحله‌بندی (طبقه بندی) این سرطان استفاده می‌کنند:

وسعت (اندازه) تومور (T): آیا سرطان به خارج از تخمدان یا لوله فالوپ گسترش یافته است؟ آیا سرطان به اندام‌های لگن نزدیک مانند رحم یا مثانه رسیده است؟
گسترش به غدد لنفاوی مجاور (N): آیا سرطان به غدد لنفاوی در لگن یا اطراف آئورت (شریان اصلی که از قلب به سمت پایین در امتداد پشت شکم و لگن می‌رود) گسترش یافته است؟ غدد لنفاوی پاراآئورت نیز نامیده می شود.
گسترش (متاستاز) به نقاط دوردست (M): آیا سرطان به مایع اطراف ریه‌ها (پلورال افیوژن بدخیم) یا به اندام‌های دوردست مانند کبد یا استخوان‌ها گسترش یافته است؟

اعداد یا حروف بعد از T، N و M جزئیات بیشتری در مورد هر یک از این عوامل ارائه می‌دهند. اعداد بالاتر به معنای پیشرفته‌تر بودن سرطان است. هنگامی که دسته‌بندی‌های T، N و M یک فرد مشخص شد، این اطلاعات در فرایندی به نام گروه‌بندی مرحله‌ای ترکیب می‌شوند تا یک مرحله کلی را تعیین کنند.

مرحله I

سرطان فقط در تخمدان یا لوله فالوپ (T1) است. به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

زیرشاخه IA

سرطان در یک تخمدان است و تومور به داخل تخمدان محدود می شود. یا سرطان در یک لوله فالوپ است و فقط در داخل لوله فالوپ است. هیچ سرطانی در سطوح خارجی تخمدان یا لوله فالوپ وجود ندارد. به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

زیرشاخه IB

سرطان در هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است اما در سطوح خارجی آنها نیست. هیچ سلول سرطانی در مایع (آسیت) یا شستشوی شکم و لگن (T1b) یافت نمی‌شود. به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

زیرشاخه IC

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است و هر یک از موارد زیر وجود دارد:

بافت (کپسول) اطراف تومور در حین جراحی شکسته شد که می‌تواند به سلول‌های سرطانی اجازه دهد به شکم و لگن نشت کنند (به نام نشت جراحی). این مرحله IC1 است.

سرطان حداقل در سطح بیرونی یکی از تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ است یا کپسول (بافت احاطه‌کننده تومور) قبل از جراحی پاره شده (ترکیده است) (که می‌تواند به سلول‌های سرطانی اجازه دهد به داخل شکم و لگن بریزند). این مرحله IC2 است.

سلول‌های سرطانی در مایع (آسیت) یا شستشو از شکم و لگن یافت می‌شوند. این مرحله IC3 است.

به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

مرحله II

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است و به سایر اندام‌ها (مانند رحم، مثانه، کولون سیگموئید یا رکتوم) در لگن گسترش یافته است یا سرطان صفاق اولیه (T2) وجود دارد. به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

زیرشاخه IIA

سرطان به رحم یا لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها گسترش یافته یا به آن حمله کرده است. (T2a). به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

زیرشاخه IIB

سرطان در سطح بیرونی یا به سایر اندام‌های لگنی نزدیک مانند مثانه، کولون سیگموئید یا راست روده (T2b) رشد کرده است. به غدد لنفاوی مجاور (N0) یا به نقاط دوردست (M0) سرایت نکرده است.

مرحله IIIA1

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است، یا سرطان صفاق اولیه (T1) وجود دارد و ممکن است گسترش یافته یا به اندام‌های مجاور در لگن (T2) رشد کرده باشد. فقط به غدد لنفاوی خلفی (لگنی و/یا پاراآئورت) گسترش یافته است. به مکان‌های دور سرایت نکرده است (M0).

مرحله IIIA2

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است، یا سرطان صفاق اولیه وجود دارد و به اندام‌های خارج از لگن گسترش یافته یا رشد کرده است. در طول جراحی، هیچ سرطانی در شکم (خارج از لگن) با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، اما رسوبات کوچکی از سرطان در لایه داخلی شکم زمانی که در آزمایشگاه بررسی می شود (T3a) یافت می شود.

سرطان ممکن است به غدد لنفاوی خلفی صفاقی (N0 یا N1) گسترش یافته باشد یا نه، اما به نقاط دوردست (M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIIB

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ وجود دارد، یا سرطان صفاق اولیه وجود دارد و به اندام‌های خارج از لگن گسترش یافته یا رشد کرده است. رسوبات سرطان به اندازه کافی بزرگ هستند که جراح بتواند آنها را ببیند، اما بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) نیست. (T3b).

ممکن است به غدد لنفاوی خلف صفاقی (N0 یا N1) سرایت کرده باشد یا نه، اما به داخل کبد یا طحال یا به نقاط دوردست گسترش نیافته است (M0).

مرحله IIIC

سرطان در یک یا هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است، یا سرطان صفاق اولیه وجود دارد و به اندام‌های خارج از لگن گسترش یافته یا رشد کرده است. رسوبات سرطان بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) وسعت دارند و ممکن است در خارج (کپسول) کبد یا طحال (T3c) باشند.

مرحله IVA

سلول‌های سرطانی در مایع اطراف ریه‌ها (که پلورال افیوژن بدخیم نامیده می‌شود) یافت می‌شوند و هیچ ناحیه دیگری از سرطان مانند کبد، طحال، روده یا غدد لنفاوی خارج از شکم (M1a) پخش نمی‌شود.

مرحله IVB

سرطان به داخل طحال یا کبد، به غدد لنفاوی غیر از غدد لنفاوی خلف صفاقی و/یا به سایر اندام‌ها یا بافت‌های خارج از حفره صفاقی مانند ریه‌ها و استخوان‌ها (M1b) گسترش یافته است.

مدیریت و درمان سرطان تخمدان

درمان‌های رایج سرطان تخمدان عبارت‌اند از:

عمل جراحی: این روش شامل برداشتن اندام‌های تناسلی و هر عضوی است که روی آن سرطان دارد. شما ممکن است از لاپاراسکوپی (یک جراحی کم تهاجمی) یا لاپاراتومی (جراحی باز که نیاز به برش شکم دارد) استفاده کند.

شیمی درمانی: پزشک ممکن است شیمی درمانی را قبل یا بعد از جراحی توصیه کند. شیمی درمانی داروهایی هستند که برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی طراحی شده‌اند. شیمی درمانی به صورت تزریق داخل وریدی (از طریق ورید) یا خوراکی (به شکل قرص) انجام می‌شود.

شیمی درمانی برای سرطان اپیتلیال تخمدان

شیمی درمانی برای سرطان تخمدان معمولاً شامل دریافت دو نوع مختلف دارو با هم است. به نظر می‌رسد دریافت ترکیبی از داروها به‌جای یک دارو به‌تنهایی به عنوان اولین درمان سرطان تخمدان بهتر عمل می‌کند. معمولاً این ترکیب شامل یک نوع داروی شیمی درمانی به نام ترکیب پلاتین (معمولاً سیس پلاتین یا کربوپلاتین – کربوکسا) و نوع دیگری از داروهای شیمیایی به نام تاکسان مانند پاکلی تاکسل (روش مصرف پکلی تاکسل را در این لینک مشاهده کنید) یا دوستاکسل (انکوتاکسل) است. این داروها معمولاً هر ۳ تا ۴ هفته به صورت وریدی (در داخل رگ) تجویز می‌شوند.

برخی دیگر از داروهای شیمی درمانی که در درمان سرطان تخمدان مفید هستند عبارت‌اند از:

آلترتامین

کپسیتابین (زلورک)

سیکلوفسفامید

جمسیتابین (انکوزار)

ایفوسفامید

ایرینوتکان (رینتکا)

دوکسوروبیسین لیپوزومی

ملفالان

پمترکسد

توپوتکان

درمان هدفمند

درمان هدفمند نوعی درمان سرطان است که از داروها برای حمله به بخش‌هایی از سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند که آن‌ها را از سلول‌های طبیعی و سالم متفاوت می‌کند. هر نوع درمان هدفمند به طور متفاوتی عمل می‌کند، اما همه آنها نحوه رشد، تقسیم، ترمیم یا تعامل سلول سرطانی با سلول‌های دیگر را تغییر می‌دهند. این درمان سرطان تخمدان، از داروهایی برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

بواسیزوماب به دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های آنژیوژنز تعلق دارد. برای رشد و گسترش سرطان‌ها، آنها نیاز به ساخت رگ‌های خونی جدید برای تغذیه خود دارند (به نام رگ‌زایی). این دارو به پروتئینی به نام VEGF (که سیگنال تشکیل رگ‌های خونی جدید را می‌دهد) می‌چسبد و رشد سرطان را کند یا متوقف می‌کند.

نشان داده شده است که بواسیزوماب رشد سرطان‌های پیشرفته تخمدان اپیتلیال را کوچک یا کند می‌کند. به نظر می‌رسد که بواسیزوماب زمانی که همراه با شیمی‌درمانی داده می‌شود و نتایج خوبی در کاهش (یا توقف رشد) تومورها نشان می‌دهد، حتی بهتر عمل می‌کند. اما به نظر نمی‌رسد که به زنان کمک کند بیشتر عمر کنند. این دارو به صورت انفوزیون داخل ورید (IV) هر ۲ تا ۳ هفته تجویز می شود.