ماکروگلوبولینمی والدنشتروم
ماکروگلوبولینمی والدنشتروم (WM, Lymphoplasmacytic lymphoma) یک سرطان نادر با رشد آهسته است که سلول‌های خونی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که جهش‌های ژنتیکی سلول‌های خونی خاصی را تغییر می‌دهند. متخصصان نمی‌توانند این عارضه را درمان کنند، اما درمان‌هایی برای کاهش علائم و بهبودی نسبی وجود دارد.
ماکروگلوبولینمی والدنشتروم (WM) چیست؟
ماکروگلوبولینمی والدنشتروم یک سرطان نادر با رشد آهسته است که بر سلول‌های خونی شما تأثیر می‌گذارد. این یک نوع لنفوم غیر هوچکین است. متخصصان ممکن است به این وضعیت با حروف اول یا نام لنفوم لنفوپلاسمیتیک اشاره کنند. WM زمانی اتفاق می‌افتد که جهش‌های ژنتیکی سلول‌های خونی خاصی را تغییر می‌دهند و یک واکنش زنجیره‌ای از شرایط پزشکی ایجاد می‌کنند که ممکن است بسیار خطرناک باشند.
آیا ماکروگلوبولینمی والدنشتروم یک بیماری شایع است؟
این یک بیماری بسیار نادر است که در ایالات متحده حدود ۵ نفر از هر یک میلیون نفر را مبتلا می‌کند. متخصصان سالانه بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ مورد جدید را تشخیص می‌دهند. ماکروگلوبولینمی والدنشتروم معمولاً افراد ۶۵ سال و بالاتر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مردان بیشتر از زنان به WM مبتلا می‌شوند. WM در افرادی که سفیدپوست هستند بیشتر از سایر گروه‌های قومی رایج است.
روند بیماری WM یا ماکروگلوبولینمی والدنشتروم
ماکروگلوبولینمی والدنشتروم در گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌های B یا سلول‌های B شروع می‌شود که در مغز استخوان در حال توسعه هستند. مغز استخوان مرکز اسفنجی استخوان است که سلول‌های بنیادی تولید می‌کند و در نهایت تبدیل به گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت می‌شوند.
در WM، سلول‌های B به سلول‌های غیر طبیعی به نام سلول‌های لنفوپلاسماسیتوئید تبدیل می‌شوند. این زمانی اتفاق می‌افتد که دو ژن در پروتئین‌های خاصی که فعالیت سلول‌های B را مدیریت می‌کنند جهش یا تغییر می‌کنند. هنگامی که این ژن‌ها جهش می‌یابند، یک سلول B نرمال را به یک سلول غیر طبیعی تبدیل می‌کنند که سلول‌های بیشتری را تولید می‌کند. سلول‌های غیر طبیعی مقادیر غیرعادی زیادی از پروتئین آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین M می‌سازند.
پروتئین M خون شما را غلیظ می‌کند و آن را به مایعی شربت مانند و ویسکوز تبدیل می‌کند. این سندرم هیپرویسکوزیته است. این یک وضعیت بسیار نادر است که منحصر به ماکروگلوبولینمی والدنشتروم است. خون غلیظ شده دیگر نمی‌تواند به‌راحتی از طریق رگ‌های خونی کوچک بدن جریان داشته باشد. گاهی اوقات رگ‌های خونی پاره می‌شوند و باعث می‌شوند که بینی، لثه‌ها یا شبکیه چشم بیمار خون تراوش کند.
در همان زمان، مغز استخوان همچنان با سلول‌های غیر طبیعی پر می‌شود. به طور معمول، سلول‌های B بالغ می‌شوند و به جریان خون منتقل می‌شوند، جایی که در نهایت می‌میرند و با سلول‌های B سالم بیشتری جایگزین می‌شوند. در WM، سلول‌های غیر طبیعی در مغز استخوان باقی می‌مانند، به تکثیر ادامه می‌دهند و نمی‌میرند. در نتیجه فضایی برای رشد سلول‌های خونی طبیعی باقی نمی‌گذارند. در این حالت مشکلات زیر رخ می‌دهد:
ممکن است بیمار دچار کم خونی شود زیرا مغز استخوان نمی‌تواند مقدار طبیعی گلبول‌های قرمز خون را تولید کند. کم خونی یکی از علائم شایع ماکروگلوبولینمی والدنشتروم است.
بیمار ممکن است بیشتر از حد معمول عفونت داشته باشد زیرا مقدار طبیعی نوتروفیل‌ها را که گلبول‌های سفید خون با عفونت مبارزه می‌کنند، ندارد. این وضعیت نوتروپنی نامیده می‌شود.
ممکن است خونریزی و کبودی بیشتر از قبل مشاهده شود، زیرا بیمار تعداد پلاکت‌های طبیعی که به لخته‌شدن خون کمک می‌کند را ندارد. این وضعیت ترومبوسیتوپنی نامیده می‌شود.
در صورت عدم درمان، WM می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. همچنین ممکن است عوارض زیر را داشته باشد:
آمیلوئیدوز: این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئین‌های غیرطبیعی در اندام‌هایی از جمله قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها ایجاد می‌شوند.
کرایوگلوبولینمی: این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئین‌های خون خاصی که به شرایط سرد واکنش نشان می‌دهند به صورت توده‌هایی در دست‌ها و پاهای بیمار جمع می‌شوند و باعث درد می‌شوند و دست‌ها و پاهای بیمار را آبی یا سفید می‌کنند.
علائم ماکروگلوبولینمی والدنشتروم چیست؟
برخی افراد بدون داشتن هیچ علامتی WM دارند. آنها ممکن است در حین مراجعه به پزشک به دلایل دیگر متوجه شوند که این بیماری را دارند. هنگامی که WM علائم ایجاد می‌کند، آنها به‌تدریج ظاهر می‌شوند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
خستگی: خستگی یک علامت رایج کم خونی است.
تب
از دست دادن اشتها
عرق شبانه
ضعف
کاهش وزن
احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست و پا که علائم نوروپاتی محیطی است
خون دماغ: هیپر ویسکوزیته یا خون غلیظ غیرمعمول ممکن است باعث خونریزی بینی و خونریزی لثه شود. خون غلیظ نیز ممکن است باعث سرگیجه و سردرد شود.
تاری دید یا از دست دادن بینایی
عوامل خطر WM
سن، سابقه خانوادگی، جنسیت و یک بیماری از قبل موجود، همه عوامل خطری هستند که ممکن است احتمال ابتلا به ماکروگلوبولینمی والدنستروم را افزایش دهند. خطر ابتلا به WM در شرایط زیر افزایش میابد:
- سن ۶۵ سال و بالاتر
- رنگ پوست سفید
- جنسیت
- هپاتیت C
- سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز)
- سندرم شوگرن
- قرار گرفتن در معرض برخی از حلال‌ها، رنگ‌ها و آفت کش‌ها
تشخیص ماکروگلوبولینمی والدنستروم
پزشکان ممکن است از چندین آزمایش برای تشخیص این وضعیت استفاده کنند:
آزمایش‌های خون و ادرار
تست‌های تصویربرداری
الکتروفورز
بیوپسی مغز استخوان
مدیریت و درمان ماکروگلوبولینمی والدنستروم
اگر WM دارید اما علائمی ندارید، ممکن است ارائه دهنده شما فوراً درمان را شروع نکند. برخی از افراد ممکن است بدون علائم ماکروگلوبولینمی والدنستروم داشته باشند و ممکن است برای سال‌ها نیاز به درمان نداشته باشند.
گزینه‌های درمان WM
پلاسمافرزیس (تبادل پلاسما): پزشکان از دستگاه خاصی استفاده می‌کنند که پروتئین‌های M غیر طبیعی را از پلاسمای بیمار، قسمت مایع خون، فیلتر می‌کند. آنها پلاسما را به جریان خون برمی گردانند. ارائه دهندگان ممکن است از این درمان برای کاهش علائم ناشی از غلیظ شدن خون استفاده کنند.
شیمی درمانی: درمانی از داروهای ضد سرطانی استفاده می‌کند که از طریق دهان مصرف می‌شوند یا به داخل ورید، ماهیچه یا زیر پوست تزریق می‌شوند. این داروها وارد جریان خون می‌شوند و تقریباً به تمام نواحی بدن می‌رسند. این درمان برای ماکروگلوبولینمی والدنستروم (WM) بسیار مفید می‌کند.
بسیاری از انواع داروهای شیمی درمانی را می‌توان برای درمان بیماران مبتلا به WM استفاده کرد:
عوامل آلکیله کننده
سیکلوفسفامید
بنداموستین
آنالوگ‌های پورین
فلودارابین
کلادریبین
کورتیکواستروئیدها
پردنیزون
دگزامتازون
سایر داروهای شیمی درمانی
وین کریستین
دوکسوروبیسین
داروهای شیمی درمانی ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر داروها مانند داروهای هدفمند یا داروهای ایمونوتراپی استفاده شوند.
ایمونوتراپی: این درمان از سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن یا کند کردن رشد سلول‌های WM استفاده می‌کند.
درمان هدفمند: این درمان از داروهایی استفاده می‌کند که تغییرات خاصی را که در داخل سلول‌های سرطانی اتفاق می‌افتد بدون آسیب رساندن به سلول‌های سالم هدف قرار می‌دهند. در ادامه با دارودرمانی هدفمند آشنا خواهید شد.
مهارکننده‌های بروتون تیروزین کیناز (BTK)
ایبروتینیب و زانوبروتینیب پروتئینی به نام بروتون تیروزین کیناز (BTK) را در داخل سلول‌های لنفوم مسدود می‌کنند که به طور معمول به رشد و بقای سلول‌ها کمک می‌کند. ایبروتینیب (لوویکا) را می‌توان به تنهایی یا در ترکیب با ریتوکسیماب (ریتوکسیور) برای درمان WM استفاده کرد.
مهارکننده‌های پروتئازوم
این داروها مجتمع‌های آنزیمی (پروتئازوم ها) درون سلول‌ها را از تجزیه پروتئین‌هایی که به طور معمول به کنترل تقسیم سلولی کمک می‌کنند، متوقف می‌کنند.
بورتزومیب (زومیبا) گاهی اوقات در درمان WM مفید است. این داروها به صورت انفوزیون داخل ورید (IV) داده می‌شوند. بورتزومیب همچنین می‌تواند به صورت تزریق زیر پوستی (sub-q) تجویز شود.
مهارکننده‌های mTOR
این داروها پروتئین سلولی به نام mTOR را مسدود می‌کنند که به طور معمول به رشد سلول‌ها و تقسیم به سلول‌های جدید کمک می‌کند.
اورولیموس (ایورولیا) اغلب برای درمان برخی دیگر از انواع سرطان استفاده می‌شود، اما همچنین نشان داده شده است که در درمان WM پس از آزمایش سایر درمان‌ها مفید است. این دارو روزانه به صورت قرص مصرف می‌شود. عوارض جانبی رایج عبارتند از خستگی، درد دهان، بثورات پوستی، اسهال و عفونت.
پرتودرمانی: این روش درمانی از پرتوهای قوی انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند
پیوند سلول‌های بنیادی (که پیوند مغز استخوان نیز نامیده می‌شود): ارائه دهندگان مغز استخوان تحت تأثیر سلول‌های غیر طبیعی را با مغز استخوان سالم جایگزین می‌کنند.
